Corona in de Stad

April 2020 – Wethouders Rutger Groot Wassink en Marjolein Moorman over de gevolgen voor Amsterdam van de corona-uitbraak. “Bij mensen met een tijdelijk contract vallen de klappen het eerst.” De gemeente neemt tal van maatregelen.

TEKST Robin Uitham BEELD Erik Veld en Sake Rijpkema

Iedereen kan corona krijgen, rijk en arm. Prins Charles heeft ook corona, berichtten media onlangs. Het virus maakt geen onderscheid. Maar de corona-uitbraak is vooral voor de kwetsbaren in de samenleving, de ouderen, de zieken, minima, de daklozen, extra zwaar. De crisis versterkt de ongelijkheid, zegt ook de Amsterdamse wethouder van Sociale Zaken Rutger Groot Wassink. “In tijden van crisis zijn de meest kwetsbaren de sjaak. Bij mensen met een tijdelijk contract, daar vallen de klappen het eerst. Voor zelfstandigen hebben we nu voor de korte termijn een mooie regeling (een rijksmaatregel -red). En ik hoop dat de flexwerkers met de werktijdverkortings-regeling ook even zijn gedekt. Maar over het sociale werk, daarover maak ik me echt zorgen hoe we dat overeind houden. Bij Pantar bijvoorbeeld werken ook veel mensen. Hoe langer de crisis duurt, hoe groter het risico op een recessie.”

De GroenLinks-wethouder doelt op de nieuwe regeling Tozo, waarmee ondernemers en zzp’ers steun kunnen krijgen zonder dat de voorwaarden van de Participatiewet gelden (onder andere geen partner- of vermogenstoets). “We hebben een enorme toeloop van mensen, eind maart 20.000. Dat deze maatregel zo snel mogelijk gaat lopen, is voor ons de grootste uitdaging. Ik denk dat dit belangrijk is voor de bestaanszekerheid van en grote groep mensen in de stad.” Er zijn circa 80 tot 90.000 zzp’ers in Amsterdam, 20.000 van hen waren sowieso al kwetsbaar in inkomen, zegt hij.

Eenderde van de arbeidsmarkt is flexibel ingericht: in Amsterdam zijn veel onzekere banen in de horeca en het toerisme. Bedrijven kunnen als ze werkuitval hebben, werktijdverkorting aanvragen. Dat betekent dat bedrijven hun werknemers gewoon honderd procent doorbetalen en dat ze 90 procent van die loonkosten terugkrijgen. Voorwaarde is dat mensen niet mogen worden ontslagen, dat geldt ook voor mensen met een tijdelijk contract, legt Groot Wassink uit. “Ik heb nog wel zorgen over de precieze uitwerking, daarover zijn we met het rijk in gesprek. Ik wil zeker weten dat mensen niet worden ontslagen. En het is me niet duidelijk hoe de berekening van het loon wordt voor mensen met een nulurencontract en uitzendkrachten. Maar dat we nu een maatregel hebben die ervoor zorgt dat mensen in dienst blijven en salaris blijven ontvangen, is belangrijk.”

En zzp’ers die maar een paar opdrachten hebben, kunnen dus een aanvulling tot bijstandsniveau krijgen. “De bijverdienmogelijkheid in de bijstand zou fors omhoog moeten” bepleit Groot Wassink.

Wat de bijstanders betreft gaan alle regelingen in principe gewoon door: het banenplan, de zogenoemde cohortaanpak. Gesprekken worden digitaal gevoerd, geeft de wethouder aan. “Alleen bij hoge uitzondering als we onrechtmatige zaken ontdekken, kan iemand worden opgeroepen voor een gesprek. Het is nog wel mogelijk om mensen nu aan het werk te krijgen, maar als we op een recessie afkoersen wordt dat ingewikkeld.”

“Dit is een brede crisis die alle domeinen raakt, maar deze crisis raakt juist de mensen die het meest kwetsbaar zijn ook als eerste”, zegt ook Marjolein Moorman, PvdA wethouder (o.a. Onderwijs, Armoede en Schuldhulpverlening). “Daar maken we ons als gemeente ontzettend veel zorgen over. Natuurlijk over mensen die ziek worden, maar ook over alle mensen die nu geïsoleerd raken omdat ze nu in isolatie zitten thuis. We moeten ervoor zorgen dat mensen niet vereenzamen, en wel de middelen krijgen die ze nodig hebben.” Zo is de gemeente in gesprek met de voedselbank. “Bij supermarkten wordt onnodig gehamsterd, er is minder overschot en minder aanvoer naar de voedselbank. We kijken welke gevolgen dit heeft voor de bevoorrading. En de uitgifte moet wel volgens RIVM-richtlijnen gebeuren. We kijken of we voedselpakketten langs kunnen gaan brengen Natuurlijk zullen we er als gemeente voor zorgen dat mensen niet zonder voedsel komen te zitten.”

Moorman maakt zich vooral ook zorgen over ‘de ongelijkheid die nu in het onderwijs ontstaat’. “Een groep kinderen zal een grote achterstand oplopen. Ik denk dat veel mensen zich nu ook realiseren hoe fijn scholen zijn en leraren. Deze situatie vergt veel. Sommige kinderen zitten in een moeilijkere situatie dan andere kinderen die zelfstandig kunnen werken en ouders hebben die hen kunnen begeleiden. Dus zullen straks de nodige achterstanden weer moeten worden ingehaald. Ondertussen doen we er alles voor om onderwijs door te laten gaan. Het ziet ernaar uit dat scholen nog wel langer dicht zullen blijven. Daardoor wordt de druk in sommige gezinnen nog groter. Dat vind ik zorgelijk.”

De gemeente gaat in ieder geval zorgen voor laptops voor scholieren die dit nodig hebben. “We zijn nu bezig 3000 laptops/i-pads en 450 internetaansluitingen aan te schaffen zodat alle kinderen straks voorzien zijn.”

Groot-Wassink tot slot: “Onlangs stelde de commissie Borstlap: de flexibilisering van de arbeidsmarkt is doorgeschoten en het moet anders. Als deze crisis iets laat zien, is dat we met die flexibele arbeidsmarkt veel mensen kwetsbaar hebben gemaakt. Je ziet nu hoeveel mensen in financiële problemen komen. Ik denk dat deze crisis de noodzakelijke hervorming van de arbeidsmarkt die al in gang is gezet, kan versnellen. Ik hoop dat we daarmee nu stappen gaan maken.”

Zzp’er Erik Holthuis – © Sake Rijpkema

Erik Holthuis (55), zzp’er

“Mijn werk is door de coronacrisis totaal veranderd. Ik ben documentairemaker en train mensen in videofilms maken. Ik zou net in een buurthuis met een nieuwe groep cursisten beginnen, maar dat heb ik door de crisis moeten uitstellen.

Ook zou ik workshops aan vluchtelingen geven in de Buurtwerkplaatsen. Ik ga proberen om die workshops online aan te bieden. Misschien dat het gaat lukken.

Ik ben daarnaast koerier bij Greenspeed Fietskoeriers. We bezorgen in opdracht van apotheken medicijnen en komen langs bij mensen die ziek en zwak zijn. Apotheken willen minder mensen aan de balie om het risico op besmettingen te beperken, daardoor is het aantal bezorgingen explosief gestegen. Mijn collega’s en ik draaien ongelofelijk veel extra uren om alles te kunnen leveren. Het is een race tegen de klok om alles nog dezelfde dag te bezorgen, apotheken houden 21.00 uur als uiterlijke bezorgtijd aan.

We nemen de hygiënemaatregelen in acht en houden dus minimaal anderhalve meter afstand. De meeste medicijnen leggen we in de brievenbus, maar laatst vroeg iemand of ik het voor de deur kon zetten, op de stoep. Dan doen we normaal nooit. Ik heb op vijf meter afstand gewacht totdat de deur openging en het pakketje werd opgepakt. Het komt ook voor dat ik aanbel voor driehoog en dat er een boodschappentas aan een touw langs de gevel naar beneden komt. Ik leg de spullen er in en de tas wordt naar boven getrokken.

Wat er ook gebeurt tijdens deze crisis, wij zullen blijven rijden. Tijdens mijn ritjes moet ik soms denken aan de oliecrisis van 1973, het was toen ook zo rustig op straat. Voordeel van al dat fietsen is dat het gezond is en goed voor je longen en de kans op besmetting is minimaal. Ik heb al een keer een dag van twaalf uur gedraaid met 100 kilometer op de teller. Dat houdt je wel fit.

Ik verwacht dat mijn inkomen als gevolg van de crisis ongeveer gelijk blijft, de trainingen zijn gestopt maar als koerier heb ik meer werk.” (MS)

Zzp’er Daisy Lee – © Sake Rijpkema

Daisy Lee (57), zzp’er

“Mijn werk is bijna stil komen te liggen sinds het coronavirus. Ik ben naaister en kostuummaakster en heb een brede klantenkring waaronder muzikanten en dansers, maar die krijgen geen opdrachten meer. Mijn werk geeft me veel voldoening. Ik doe ook reparaties en laatst heb ik een monsterpak van een werknemer in een escaperoom gebruiksklaar gemaakt. Dat soort werk zit er voorlopig niet in en ik weet niet precies hoe het verder zal gaan.

Ik ga bij de gemeente een aanvraag doen voor inkomensondersteuning voor zzp’ers en uitstel van betaling van gemeentebelastingen. Mijn vaste lasten lopen gewoon door, dus ik moet wel.

Het zijn rare tijden. Ik heb door de crisis ineens tijd om de nodige reparaties aan mijn eigen kleding te doen, zoals kapotte lusjes van een jas waardoor de riem los kwam te zitten en losse zomen in mijn jurken.

Het is tijd voor bezinning. De crisis die over ons heen komt zet me aan het denken. Hoe leven we eigenlijk? Wat zijn precies de gevolgen van de globalisering? En deugt onze voedselketen wel? Ik weet soms niet eens waar mijn eten vandaan komt. Voor mij is het helder dat de huidige manier van consumeren met deze crisis voorgoed van de baan is.

Ik kwam op het idee om mondkapjes te maken en omdat ik goed kan naaien, ben ik meteen aan de slag gegaan. Het kapje bestaat uit een katoenen hoesje met koordjes en elastiek. In het hoesje zit een dubbelgevouwen stuk keukenrol. Ik ben me er goed van bewust dat het mondkapje geen honderd procent bescherming tegen het virus biedt.” (MS)

door Robin Uitham - MUG Magazine

Dit artikel is onderdeel van de zaal ’21 maanden armoede’ van MUG Magazine. MUG is gratis te krijgen op 300 plekken in de stad, waaronder supermarkten en bibliotheken, en bevat tips en informatie over werk en inkomen, armoedebestrijding en schuldhulp.